I. HOÀN CẢNH LỊCH SỬ, BỐI CẢNH RA ĐỜI, NGUYÊN NHÂN, KẾT QUẢ, Ý NGHĨA VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM "SINH TỬ" Hoàn cảnh lịch sử và bối cảnh ra đời của bộ phim: Sinh tử ra đời trong bối cảnh một loạt các bộ phim truyền hình tâm lý tình cảm xã hội nở rộ, có thể nói là thời kỳ rực rỡ vàng son nhất. Tuy nhiên mô típ, kịch bản, tình tiết của những bộ phim này đều rất cũ. Một loạt những bộ phim quanh đi quẩn lại cũng chỉ có những diễn viên đấy, những kịch bản đấy, tình huống đấy, đôi lứa trai gái yêu đương nhăng nhít, ghen tuông vớ vẩn, đánh ghen vùi dập số phận một con người quanh đi quẩn lại cũng chỉ có thế. Những bộ phim này làm cho khán giả bị chìm đắm trong những thứ suy nghĩ vụn vặt nhỏ nhen tầm thường, ru ngủ tầng lớp thị dân, dân trí thế nào thì phim truyền hình thế đấy, không có thời gian suy nghĩ những thứ lớn lao to tát vĩ đại hơn, không thể làm nên điều gì lớn lao cho xã hội được. Có thể nói bộ phim truyền hình Sinh Tử xuất hiện trong lúc này như một làn gió mới, thổi một luồng sinh khí mới, mang lại một diện mạo mới cho nền điện ảnh thời kỳ mới, thời kỳ 4.1. Sinh Tử là bộ phim truyền hình chính luận đặc sắc mà đã rất lâu rồi mới xuất hiện trong Vũ trụ Điện ảnh VTV. Nội dung cốt lõi xuyên suốt nhất trong phim Sinh tử đó chính là nói về cách thức phương pháp chuẩn bị nấu ăn. Từ cách thức chuẩn bị lò, nhóm lò, chọn củi, chẻ củi, cho củi vào lò và cuối cùng là đốt lò để chuẩn bị bữa ăn. Bạn phải là người có nhãn quan chiến thuật sâu sắc, trải đời, trải nghiệm, trải cuộc sống, mới có thể hiểu hết ý nghĩa của bộ phim này. Bộ phim lấy bối cảnh ở tỉnh Việt Thanh giả tưởng, đồng chí Nhân là Bí thư Tỉnh ủy mới được TW luân chuyển về từ UBKTTW. Trong phim ai cũng nghĩ rằng, đồng chí Nhân mới về, rất năng nổ, lập thành tích, tráng men, để rồi chuyển công tác khác cao hơn. Nhưng không phải, đồng chí Nhân một lòng mong muốn lợi ích cho người dân. Ai là dân, dân là dân, doanh nghiệp cũng là dân, nhân viên, quan chức nhà nước cũng từ dân mà đi lên. Vậy điều quan trọng chính là. Bí thư Nhân, nếu chỉ có nhân thôi là chưa đủ, cần phải thông minh, khôn khéo hơn nữa. Cần phải làm cho tất cả đều có miếng ăn, nhân dân cũng được ăn, quan chức cũng được ăn, doanh nghiệp cũng được ăn và cả mình cũng phải ăn. Chính trị, suy cho cùng, cũng chỉ là tìm ra điểm cân bằng của các nhóm lợi ích. Vậy thôi. Tôi năm nay 15 tuổi, đã có kinh nghiệm 14 năm làm trong môi trường nhà nước, có cái gì mà chưa trải qua đâu, những việc xảy ra như trong phim tôi cũng đã thấy đầy rẫy ngoài đường rồi. Làm việc trong môi trường nhà nước, làm đúng thì không có cái ăn, làm sai thì không giữ được ghế. Sếp thì chỉ đạo miệng, nhân viên thì phải ký. Làm thế này thì chết. Cứ mắc sai lầm là bị nắm thóp ngay, đợi đúng lúc thì sẽ tung ra. Làm việc trong môi trường nhà nước chỉ mong không mắc sai lầm, công danh sự nghiệp sớm muộn cũng sẽ đến. Thế gian này làm gì có công bằng, để phát triển được bắt buộc phải dựng nên những tập đoàn đầu tàu và phải ưu đãi, để làm sức kéo cho cả thân tàu. Không khác được, ngay cả những nước phát triển như Hàn Quốc trước đây, để có những tập đoàn tầm cỡ như ngày nay, chính phủ Hàn cũng buộc phải ưu đãi bằng mọi giá cho các cheabol này. Đừng đánh giá thấp năng lực, khả năng quan hệ của Vũ. Bạn có thể trong sáng, bạn có thể thanh liêm, không cần nịnh hót ai, đó là khi bạn chỉ phải lo cho 1 mình bạn. Nhưng khi bạn là chủ tịch tập đoàn, lo cho hàng trăm con người, rồi còn gia đình của họ. Bạn buộc phải quan hệ, nịnh nọt, quỳ gối trước người khác, để được giao dự án, để lo công ăn việc làm cho hàng trăm hàng ngàn người khác. Anh Vũ là một tấm gương sáng, điển hình tiên tiến của tỉnh Việt Thanh. Nếu anh bị bắt thì thật tiếc cho anh. Phim vẫn chia tách tuyến nhân vật chính diện, phản diện ngay từ đầu rõ ràng quá, không đào sâu phân tích nội tâm, những day dứt xót xa thay đổi tâm lý, tự diễn biến tự chuyển hóa từ những người trong sạch vững mạnh sang những kẻ tha hóa biến chất trong đội ngũ cán bộ nhà nước. Chức nhỏ cắn miếng nhỏ Tùy theo chức của mình Chức to đớp miếng to Tùy chức mình mà đớp. Ngay trong phim, cái nhìn của anh Huy kiểm sát và cô Ngân nhà báo nhìn thấy doanh nghiệp Mai Hồng Vũ như nhìn con gà đêm 30, chỉ nhăm nhăm vào những cái xấu xa, chỉ chực để cắt tiết. Hình ảnh Bí thư Nhân trong phim này vẫn không thoát ra khỏi được những mô típ kinh điển trong phim truyền hình Việt Nam, xây dựng hình ảnh nhân vật bí thư một cách quá hoàn hảo, thập toàn vô khuyết, như thần như thánh. Bí thư không bực tức, bí thư không chửi bậy, bí thư không hút thuốc, bí thư không uống rượu, bí thư không tham lam, vợ đẹp con ngoan, gia đình văn hóa, bố đảng viên mẹ hiền nhất xóm, vạn vạn hoàn mỹ. Bây giờ đã là thế kỷ nào rồi, điện ảnh Việt Nam đã hội nhập với thế giới từ rất lâu rồi, đã có quá nhiều những bộ phim Tàu phim Mỹ phim Nhật phim Hàn. Vậy mà cách thức xây dựng nhân vật vẫn như ngày xưa, như thế nó không hợp lý, nhân vô thập toàn. Cả bộ máy tỉnh Việt Thanh, bấy nhiêu con người đầu óc, không ai có đủ tầm nhìn, để đề ra một chiến lược phát triển kinh tế dài hơi. Nay Bí thư này thì bắt trend theo phong trào nông nghiệp công nghệ cao, ngày kia bí thư khác thì lại xu hướng khác, phát triển cơ khí trọng điểm chẳng hạn. Nên nhớ rằng dù có phát triển nông nghiệp công nghệ cao, thì xuất khẩu 2 tấn nông sản, cũng không thu được lợi nhuận bằng việc xuất khẩu một chiếc smartphone có trọng lượng 200 gram. Mà cả cái tỉnh Việt Thanh này không có nổi một ông luật sư nào à. Lúc nào cũng chỉ có nghi can solo 1vs1 với điều tra viên hay kiểm sát viên. Điều này là không công bằng. Một người dân làm sao đủ trình độ về pháp luật để solo với điều tra viên và kiểm sát viên được. Trong khi đó điều tra viên, kiểm sát viên và đôi khi cả quan tòa cùng ngồi chung một mâm, ăn chung một bát, uống chung một chén, thế thì làm sao đảm bảo xét xử công bằng được. Bí thư Nhân cũng nên xem xét lại, cái gốc của vấn đề đó là con người, công tác cán bộ. Bí thư Nhân có thể không cần tiền. Nhưng bí thư ạ, thời đại này không như ngày xưa nữa. Không có ai có thể ăn cơm muối trắng, mặc áo chấn thủ, đi dép cao su, phục vụ người dân được. Quan chức hay những người dưới quyền của bí thư Nhân, những người làm việc trong cơ quan nhà nước cũng cần phải ăn, phải sống, phải giàu và phải làm giàu một cách chính đáng. Quan trọng nhất, đó là phải tăng lương gấp 10 lần cho lực lượng làm trong môi trường nhà nước. Những người làm trong môi trường nhà nước phải là những người giỏi nhất, bởi vì họ là những người đề ra cơ chế, đưa ra chính sách, định ra pháp luật để tất cả phải tuân theo. Trong sạch, liêm khiết thể hiện nhân cách của bí thư Nhân. Nhưng làm giàu chính đáng, thể hiện trình độ của bí thư. Những người trẻ tài giỏi sẽ nghĩ sao khi thấy bí thư Nhân bao nhiêu năm cống hiến phấn đấu, quản lý cả tỉnh Việt Thanh hàng triệu con người mà nhận được mức lương còm cõi không bằng 1/10 thu nhập của Vũ chủ tịch, quản lý công ty mấy trăm con người. Nhìn vào đó, những người tài giỏi, ai muốn làm trong môi trường nhà nước. Để chống được tham nhũng, lợi ích nhóm, một giải pháp quan trọng bậc nhất đó là phải tăng lương gấp 10 lần cho cán bộ làm việc trong môi trường nhà nước. Để cho cán bộ nhà nước phải sống được bằng lương, làm giàu chính đáng được bằng lương, để cho cán bộ nhà nước: Không muốn tham nhũng Không cần tham nhũng Không phải tham nhũng Không dám tham nhũng Nói qua một tí về anh Thiệp ở trong phim. Dân Việt Thanh sướng nhé, chẳng mấy khi lại có clip của cán bộ nhà nước, Giám đốc Sở đóng phim free cho mà xem. Khổ thân ông Thiệp, clip sờ sờ ra đấy mà vẫn phải viết bản tường trình mô tả chi tiết hơn nữa, quá trình quan hệ với nhân dân, đi sâu vào lòng quần chúng để thấy được cái mông mênh ở trong đó. Anh Thiệp cán bộ nhà nước được cái gần dân, sát dân, quấn quít với dân, sưởi ấm cho dân, thế mà lại bị quay clip post lên mạng, mọi người chẳng ai hiểu cho anh Thiệp. Kể ra ông Nghĩa nhìn người chán, ông Thiệp bất tài, đủ thứ xấu xa như thế mà cũng nhận làm đàn em. Nói về một số nhân vật khác: chủ tịch Nghĩa cũng là người có tâm với Việt Thanh, muốn Việt Thanh phát triển, mình cũng có cái ăn, ăn được làm được. Thằng Bạt, con trai chủ tịch Nghĩa, tài mọn mà ở ngôi cao, chí cạn mà mưu việc lớn, không gặp hạn thì cũng ít thấy vận, nhưng mấy tập phim gần đây, thằng này cũng khôn ra nhiều lắm rồi. Chị Hiền phó bí thư, giọng nói như bị ngắn lưỡi, suốt ngày đi đâm bị thóc, chọc bị gạo, buồn cười. Mu Hồng Vãi trong vai Mai Hồng Vũ đóng phim quá chuẩn, không còn gì phải bàn cãi. Còn một chi tiết nhỏ nữa ở trong phim: đó là chiếc ghế của các vị lãnh đạo, từ chị phó bí thư thường trực đến anh Nghĩa chủ tịch, ngồi cái ghế chạm trổ rồng phượng, như ngai vàng, nó chỉ toát lên vẻ trọc phú thôi. Hãy đơn giản, vừa đủ, thanh nhã và quan trọng nhất là hiệu quả. Rất nhiều comment trong trang này tỏ rõ thái độ ghét anh Huy kiểm sát và cô Ngân nhà báo, quay sang yêu thích, hâm mộ Mai Hồng Vũ. Nó cho thấy sự tha hóa về đạo đức, mất niềm tin và sự lên ngôi của đồng tiền, vật chất, xa hoa, phù phiếm. Kịch hay sắp bắt đầu rồi. Có khi đạo diễn phim vừa làm phim, lại vừa theo dõi sự tương tác của khán giả trên Facebook của phim, để điều chỉnh kịch bản theo nguyện vọng của người xem: chủ tịch Nghĩa và Vũ giành chiến thắng, đưa Việt Thanh bước vào thời kỳ phát triển vàng son, huy hoàng rực rỡ. Việt Thanh ta đi, không gì cản nổi. Việt Thanh đã bao giờ được như thế này chưa.